De media staan bol van artikelen over personeelstekort in bijna alle sectoren. En nu de babyboomgeneratie massaal met pensioen gaat, lijkt het nog erger te worden. Ook bij veel gemeentelijke handhavingsteams en veiligheidsteams is het lastig personeel aan te trekken én te behouden. De juiste leiderschapsstijl kan daarbij een verschil maken, en een aspect daarvan in het bijzonder: je taal.
De laatste decennia is de leiderschapsstijl en taal functioneler geworden en meer gericht op systemen en resultaten. Dit komt door steeds meer automatisering, gebruik van KPI’s (kritieke prestatie indicatoren), wens tot efficiency, de 24/7-behoefte, abstracte technocratische begrippen, hoge werkdruk, en niet in de laatste plaats het toegenomen aantal wetten, instructies en protocollen waaraan voldaan moet worden.
Johan Verstraeten, professor Ethiek aan de KU Leuven, zegt daarover “dat taal zich onder ander door de wijze van managen ontwikkeld heeft tot “zielloze” taal. Deze ‘project’-taal is goed te gebruiken om concepten, resultaten, beleid en projectvoortgang te benoemen, maar staat ver weg van mensen.”. Volgens hem ontbreekt het steeds meer aan menselijkheid. Dit doet iets met de organisatiecultuur, met de onderlinge verbinding en met de samenwerking. Men zit meer in het hoofd (mentaal) en geeft minder aandacht aan de relatie (gevoel/ervaring). Als mens en medewerker herken je jezelf minder in de woorden van je leidinggevende en neem je (on)bewust afstand. Met als gevolg dat je minder betrokkenheid, creativiteit en gemotiveerdheid toont.
Verstraeten geeft aan dat het ook intern een psychisch gevolg heeft: een toenemende mate van zinloosheid, negatief zelfbeeld, burn-out en depressie. Met alle negatieve effecten op de organisatie (ziekteverzuim) en de resultaten. Paradoxaal, want dat wat de organisatie probeert te vermijden roept men juist over zich af. Het ontbreken van menselijke waarden en de menselijke maat maakt dat een medewerker zich een vreemde is gaan voelen in zijn werkomgeving. Dat zie ik ook in mijn praktijk als teamcoach en begeleider van teamontwikkeling waarbij het steeds meer gaat om met elkaar de verbinding, het vertrouwen, de veiligheid en motivatie te hervinden.
Als leidinggevende merk je dit wellicht in je eigen werk ook, dat je zelf meer project-taal bent gaan gebruiken en dat je mensgerichte taal stilaan verdwijnt. Dat je het bijvoorbeeld meer hebt over: output, compliance, systeem, reductie en poppetjes, of dat je zegt dat het aantallen meldingen van burgers met 12,3% gereduceerd is ten opzichte van de afgelopen drie jaar. Ondertussen vergeet je te vragen aan het team wat hun mening is, wat zij zien en hoe dit volgens hen is gebeurd. Je complimenteert met wat je ze ziet doen, of ‘hoe kunnen we er met elkaar een inspirerende activiteit van maken?’.
Alleen maar mensgerichte taal is niet de oplossing. Goed leidinggeven gaat vanuit de relatie (mensgerichte taal) naar de inhoud (functionele taal) en weer terug. Hiermee worden mens én functionaris gezien en gediend. Het verbindt en zorgt voor vertrouwen in de samenwerking met als effect een gezamenlijk resultaat. Als leidinggevende bewust omgaan met taal is een zinvolle investering, zeker in een overspannen arbeidsmarkt waarin elke medewerker telt.
Voor leidinggevenden is zelfkennis dan ook onontbeerlijk. Wat doe jij nu precies om medewerkers aan te trekken en te behouden en wat is daarvan het effect? Wat is de manier waarop jij je boodschap overbrengt, wat is je leiderschapsstijl daarbij en past die wel bij je medewerkers en de situatie?
Door feedback uit je directe werkomgeving te vragen en van een gespecialiseerde ervaren coach scherp je je zelfbeeld aan de realiteit. Dat laatste is mogelijk via AVH, bijvoorbeeld door het inzetten van een praktijkgericht leiderschapsprogramma, in combinatie met intervisie, teamobservaties en coachgesprekken. Je gaat met het team aan de slag en ieders motivatoren. Krijgt inzicht in wat hen inspireert en wat hen juist demotiveert en kan hierop acteren. Kortom, je leert samen werken op een motiverende inspirerende manier met als resultaat een wervend klimaat. Omdat mensen die positief vertellen over hun werk weer anderen enthousiast kunnen maken. In hun eigen taal.