In dit artikel deelt adviseur Lukas Verbiesen zijn praktijkervaringen over een actueel thema. Deze keer geeft hij zijn visie op ondermijning en de ketensamenwerking.
Ondermijning staat inmiddels al een tijd hoog op de agenda van de verschillende publieke organisaties. Wanneer er over gesproken wordt dan volgt al snel de term ‘samenwerken’. De afgelopen jaren is er monodisciplinair, zoals bij gemeenten, fors geïnvesteerd in awareness en weerbaarheid. Ook zijn er veel stappen gezet in de multidisciplinaire samenwerking tussen diverse veiligheidspartners. Iedereen is het erover eens dat een meervoudige of integrale aanpak loont. Dat is ook terug te zien in mooie resultaten in het hele land. De combinatie van met name fiscale, strafrechtelijke en bestuurlijke interventies maakt de aanpak van ondermijning effectiever. ‘Samen sterk tegen ondermijning’ is dan ook een slogan die vaak voorbij komt.
HOE STAAT HET MET DE INTEGRALE SAMENWERKING?
Is de integrale samenwerking momenteel krachtig genoeg of toch nog fragiel? Los van de resultaten die veelvuldig voorbij komen, wordt daar verder weinig over gesproken. Het enige verbeterpunt dat vaak genoemd wordt is de behoefte aan wettelijke grondslag vanuit de publieke partijen voor betere, onderlinge informatiedeling. Is dat de volgende stap naar een nog effectievere aanpak of zijn er binnen de huidige mogelijkheden ook nog verbeterpunten?
ONDERZOEK
In het recente verleden heeft onder andere Pieter Tops in 2016 geschreven dat het moment is gekomen om, na met name het uitbreiden van het interventierepertoire, de pioniersfase te beëindigen en een volgende fase in te gaan. In die fase moet de traditionele kolom- en taakgerichtheid binnen organisaties worden omgevormd tot een netwerk- en probleemgerichte oriëntatie. Hierin zijn ook enkele cruciale elementen benoemd, zoals gezamenlijke verantwoordelijkheid, publiek-private samenwerking en verbinding met de wetenschap.
Daarnaast is er door TNO in 2020 onderzoek gedaan naar de integrale samenwerking. Daaruit bleek dat op abstract niveau iedereen hetzelfde doel nastreeft, namelijk het leveren van een bijdrage aan het reduceren van de ondermijnende criminaliteit. Echter, als men doorvroeg wat eenieder wilde bereiken, kwamen er verschillende beelden naar boven. De ene partij wil werken aan een betere informatiepositie, een andere partij wil een crimineel oppakken en weer een andere partij wil toewerken naar een set van interventies.
UITDAGINGEN VOOR DE TOEKOMST
Zitten we nog steeds in de pioniersfase of zijn we inmiddels doorgestapt naar de volgende fase, met alle uitdagingen die daarbij komen kijken? Het antwoord daarop is lastig te geven. Los daarvan is het mijns inziens een feit dat er voor de (nabije) toekomst een aantal uitdagingen een belangrijke rol spelen. Ik zet ze op een rij en geef daarbij advies:
1. REGIE EN AANJAGEN
Structuren hebben minder betekenis wanneer de juiste personen niet op de juiste plek worden gezet, zowel bij het RIEC als bij de partners. De RIEC’s werken hard om de partners zo goed mogelijk samen te laten werken en bieden ook handvatten. Een overkoepelend orgaan dat toeziet op een gezamenlijke, gedragen doelstelling, die zich in kan leven in de diverse partners en wensen en behoeften omzet in acties en resultaat, is onmisbaar voor succes. Dat vereist een bepaalde inzet van het RIEC op het gebied van regievoering en aanjagen. Ook commitment vanuit de partners om open te staan voor de samenwerking en hier actief in te participeren is erg belangrijk.
De toenemende behoefte aan ondersteuning vanuit de partners zorgt er ook voor dat de vijver inmiddels aardig is leeggevist. Er is echt sprake van schaarste. Een interessante oplossing daarvoor is het meer benutten van extern personeel (inhuur). Er wordt soms huiverig over gedaan. Toch denk ik dat het inzetten van zorgvuldig geselecteerde inhuurkrachten op bepaalde functies er juist voor kan zorgen dat er out of the box gedacht en gehandeld kan worden wanneer daar behoefte aan is. Het zijn personen die geen onderdeel uitmaken van de organisatiecultu(u)r(en), maar wel een relevante achtergrond vanuit de veiligheidswereld hebben. Daarnaast is het een meerwaarde dat deze personen de flexibiliteit hebben om met veiligheidsprofessionals snel meters te maken.
2. PUBLIEKE PRIVATE SAMENWERKING (PPS)
Publieke partners bereiken samen een hoop, maar met private partijen (zoals ondernemers) erbij nog veel meer. De kracht van private partijen om barrières aan de voorkant te helpen organiseren, oftewel ondermijning preventief aan te pakken, is enorm belangrijk. Twee aspecten zijn daarin voor publieke partijen essentieel: kwetsbaar opstellen en inleven in de private partners. Daarin valt nog veel winst te behalen. Te veel wordt nog gedacht dat ze zelf de oplossing hebben of doet men te snel aannames over de branche waarin de private partijen zich bevinden en komt dat ook terug in de communicatie. Begrip tonen, inleven en écht verbinding maken zorgt ervoor dat je samen het verschil maakt.
3. BEGRIP VOOR ELKAARS CULTUUR
Een multidisciplinaire samenwerking betekent ook een samenkomst met mensen vanuit verschillende organisatieculturen. De cultuur kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat men een eigen invulling geeft aan de samenwerking en het delen van informatie. Soms wordt zelfs de keuze gemaakt om een stap terug te doen, terwijl er gewoon een juridische grondslag is om informatie met partners te delen. Pas op met aannames daarin en toon begrip. Zet desnoods samen een stap terug om vervolgens samen weer twee stappen vooruit te zetten.
4. VERDIEPING IN ELKAARS TAKEN EN PROCESSEN
De diverse interventiemaatregelen zijn vaak complementair aan elkaar. De politie houdt bijvoorbeeld aan en de gemeente sluit een pand of woning. Toch komt het nog regelmatig voor dat er een gebrek aan begrip is voor elkaars taken en/of processen. De politie investeert al in trainingen om inzicht te krijgen in de bestuurlijke maatregelen die een gemeente kan nemen en wat daar precies bij komt kijken. Indien mogelijk, zouden alle partners deze verdieping in elkaars taken en processen moeten doen om zo de samenwerking te optimaliseren.
5. CAPACITEIT
Capaciteit is een onmiskenbare basis voor uitvoering en dus ook voor samenwerking. De politie heeft bijvoorbeeld al te maken met een capaciteitstekort. PPS-samenwerkingen komen vaak bij een wijkagent terecht. Het zijn van een betrouwbare partner zal verder onder druk komen te staan bij de politie. Verder zal het lastiger worden om in de samenleving signalen op te doen doordat een wijkagent minder in zijn of haar wijk aanwezig kan zijn. Het is daarom van essentieel belang dat de ketenpartners hierin de komende jaren kunnen investeren zodat dit thema, dat overal hoog op de prioriteitenlijst staat, ook daadwerkelijk kan worden opgepakt en aangepakt.
ONDERSTEUNING ONDERMIJNING EN KETENSAMENWERKING
Lukas Verbiesen is werkzaam als adviseur en heeft onder andere ondermijning als specialisme in zijn portefeuille. Hij denkt graag met u mee over ondermijning of over andere thema’s op het gebied van veiligheid en handhaving. Neem gerust contact op met Lukas via 06-15246476 of lukas@veiligheidenhandhaving.nl